7- Mecelle'nin Ta'dîli Çalışmaları:
Kanunlar insan yapısıdır ve zaman içinde değişen ictimâî, iktisâdî, siyâsî hayatın muayyen bir kısmına ait münasebetlerin tanzîmini ifade ederler. O münasebetler değiştikçe, elbise ve gölge mahiyetindeki mevzûâtın değişmesi de tabiîdir. Mecelle bir ilk adım olduğundan daha başından bazı eksikleri olması da normaldir. İşte bu eksikleri tamamlamak ve değişen hayat şartlarını karşılamak üzere Mecelle'nin bazı maddelerini kaldırmak, değiştirmek ve tavzîh etmek mânasındaki ta'dîl çalışmaları ile karşılaşıyoruz. Bunları tarih sırasına göre ele alacak olursak:

a- Mecelle Cemiyetinin Çalışmaları:
İlk ikmâl ve ta'dîl çalışmasını Mecelle Cemiyeti yapmıştır. Bunun için üyelerinden Ömer Hilmi Efendi'ye Diyât ve Evkâf kitaplarını,(49) Ali Haydar Efendi'ye el-İstihkak kitabını(50) hazırlatırken bir yandan da bazı maddeleri değiştirme çalışmaları yapmıştır. Bu çalışmalarda göze çarpan önemli bir husus artık tek mezheb üzerinde ısrar edilmemesi, gerektiği zaman başka mezheblerden de -rey ve ictihad alarak- istifade yoluna gidilmesidir. Değiştirilen bazı maddeler:
1. Akd-i beyiden sonra dermiyan olunan şurût-ı müfside asl-ı akde iltihak ve bey'i ifsad etmez.
2. Ba'de'l-akid va'd tarikiyle dermiyan edilen şart sahih ve muteberdir.
Bu iki madde ile hanefî mezhebinde dar olan şart hükümlerine genişlik getirilmiştir.
3. Cizâfen iştirâ olunan mat'ûmât ile bunların gayri bi'l cümle menkulât ve akarın kable'l-kabz ve ba'de'l-kabz âhare bey'i câizdir.
Bu madde mâlikî mezhebine dayanmakta ve 283. maddeyi ta'dîl etmektedir.
4. Hayvânatta dahî selem sahihtir. Fakat cins, sin, nevi ve sıfatın beyanı şarttır.
Bu madde de hanefî mezhebi dışındaki üç mezhebin ictihadına göre yazılmış ve 381-387. maddelerin ilgili hükümlerini ta'dil etmiştir.
5. İcâre ehad-i âkıdeynin yâ ikisinin vefatıyle münfesih olmaz.
Şâfiî mezhebinden alınmıştır.
6. Menâfi, a'yân gibi mütekavvimdir.
Şâfiî mezhebinden alınmıştır.
Bu altı madde kabul edilmiştir.
7. Âriyetin müddeti, hıyâr-ı şartın tecezzîsi ve vârise intikali maddeleri de müzâkere edilmiş fakat ta'dil kabul edilmemiştir.(51)

b) Kanûn-i Medenî ve Hukuk-ı Âile Komisyonu:
İlk toplantısını 9-Mayıs-1916'da yapan bu komisyon şu esaslar dahilinde çalışmayı karar altına aldı:
aa) Fıkıh hükümlerinden olduğu gibi yabancı kanunlardan da istifade etmek.
bb) Maddeleri sade ve açık olarak kaleme almak.
cc) Ekseriyet usûlüne göre karar almak.

c) Mecelle Ta'dîl Komisyonu:
1921'lerde kurulan bu komisyon da Mecelle'de yer alan mevzûlara ait eksikleri, ait oldukları bâb ve fasıllara tekmile tarzında ilâve etmek suretiyle tamamlamak ve ta'dîli icab eden maddeleri asrın ihtiyacına en uygun surette değiştirmekle vazîfeli idi. Çalışma prensiplerini şöyle tesbit etmişlerdi:
aa) Kitâb ve sünnette mevcut hükümlere muhâlif bir şey kabul etmemek.
bb) Çeşitli mezheblerden asrın ihtiyacına en uygun ictihadları almak.
cc) Yeni çıkan ihtiyaçlar için -fıkıh hükümlerine uygun olmak şartıyle- diğer hukuklardan istifade etmek.
dd) Hâkimlere fazla takdîr selâhiyeti vermemek.
Bu komisyonun ilâve ettiği maddeler arasında "İcab ve kabul telefon ve telgrafla dahi olur", kat mülkiyeti hakkında "Hakk-ı teâllînin bey'i câizdir" gibi yeni ihtiyaçlara cevap veren maddeler de vardır.

d) Diğer Komisyonlar:
Bundan sonra ilk toplantısını 3-Mayıs-1923'te yapan ahkâm-ı şahsıyye, aynı yıl kurulan Usûl-i Muhâkemât... Kanun-ı Medenî Uqûd ve Vâcibât komisyonları da ikmal ve ta'dil faaliyetini devam ettirdiler. Mecelle ile daha çok ilgisi bulunan son komisyonun kabul ettiği çalışma esasları da (c) maddesinde mezkür komisyondaki gibidir. Burada Mecelle'nin küllî kaideleri ile her kitabın başındaki mukaddimelerde yer alan tariflerin kaldırılmasına karar verilmiş ve birçok ta'diller yapılmıştır.(52)

---

Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.

---

  Bu Kitapta: Önceki Başlık | Sonraki Başlık | İçindekiler |

---

Ana Sayfa | Hakkında | Makaleler | Kitaplar | Soru Konuları | Soru Listesi | Konuşmalar | Şiirler | Besteler | İndeks | Rastgele Oku | Yeniler | Geri Git | İleri Git

   

BULUNDUĞUNUZ SAYFAYI AŞAĞIDAKİ ARAÇLARLA KULLANABİLİRSİNİZ: