İSLÂM HUKUK TARİHİ
(İz yayıncılık, İstanbul, 1999)
Önsöz
Bu Baskı İçin Önsöz
GİRİŞ
I- HUKUK
II- FIKIH
III- İSLÂM'IN DOĞUŞU SIRALARINDA
A- İRAN HUKUKU
B- ROMA HUKUKU
C- İSRAİL HUKUKU
D- CAHİLİYE DEVRİ ARAP HUKUKU
E- YABANCI HUKUKLARIN İSLÂM HUKUKUNA TESİRİ
Birinci Bölüm
Hz. PEYGAMBER DEVRİ
(Fıkhın Doğuşu)
Giriş
A- MEKKE DEVRİ
B- MEDİNE DEVRİ
I- HZ. PEYGAMBER DEVRİNDE FIKIH
A- HZ. PEYGAMBER DEVRİNDE USÛL
1- Kur'an-ı Kerîm (nuzulü, yazılması, neshi, toplanması...)
2- Sünnet
3- İcmâ
4- Kıyâs
5- İstidlâl (telâzüm, istishâb, istislâh, istihsân...)
B- Hz. PEYGAMBER DEVRİNDE FÜRÛ
Mekke Dönemi
1- Namaz
2- Beş vakit namaz
3- Temizlik
4- Cuma namazı
Medine Dönemi
Birinci Yıl
1- Hutbe
2- Ezân
3- Nikâh
4- Cihad
5. Belediye nizamı
İkinci Yıl
1- Oruç
2- Bayram Namazları
3- Fıtır sadakası
4- Kurban
5- Zekât
6- Kıblenin Değiştirilmesi
7- Ganîmetler ve taksîmi
Üçüncü yıl
1- Miras Hükümleri
2- Boşanma
Dördüncü yıl
1- Yolculuk ve Savaş Halinde Namaz
2- Recm Cezası
3- Arâzî ıktâ'ı
4- Teyemmüm
5- İffete İftira Cezası
6- Örtünme ve İstizân
7- Hac ve umre
Beşinci yıl
1- Yağmur Duâsı ve Namazı
2- Îlâ
Altıncı Yıl
1- Anlaşma Kaideleri
2- Hac ve Umre Yolunda Engelleme
3- Alkollü İçkiler ve Şans Oyunlarının Yasaklanması
4- Zıhâr
5- Vakıf
6- Isyân ve haydutluğun cezâsı
Yedinci Yıl
1- Bazı Yiyeceklerin Yasaklanması
2- Zırâî Ortaklık
Sekizinci yıl
1- Mekke'nin Kutsîliği ve Dokunulmazlığı
2- Kısâs
3- Alkollü içki satışının yasaklanması
4- Müddetli Evlenmenin Yasaklanması
5- Hukuk karşısında eşitliğin ilânı
6- Kabir Ziyaretine İzin Verilmesi
Dokuzuncu yıl
1- Çıplak Tavâfın Yasaklanması
2- Mulâ'ane
Onuncu Yıl
1- İnsan Haklarının İlânı
2- Vasıyet, neseb, nafaka ve borçla ilgili hükümler
3- Cezanın Şahsîliği
4- Vasıyetin üçte birle sınırlandırılması
5- Faizin Yasaklanması ve Akit Hürriyeti
II- RASÛLULLAH'IN DEVRİNDE KAZÂ VE NOTERLİK
A- KAZÂ
B- İFTÂ
C- NOTERLİK ve RESMÎ YAZIŞMALAR
İkinci Bölüm
SAHÂBE DEVRİ
(Fıkhın Gelişme Çağı)
A- HULEFÂ-Î RÂŞİDİN DEVRİ
1- Devre Umûmî Bakış
2- Hüküm Kaynakları
3- İctihad ve İftâ Bakımından Sahâbe
4- Sahâbe Devrinde Hüküm ve İctihad Prensipleri ile Bazı Örnekler
5- Sahâbe Devrinde İhtilâf
6- Mezhebler
7- Sahâbe Fukahâsı
Hz. Ebû-Bekr
Hz. Ömer
Hz. Osmân
Hz. Alî
Abdurrahman b. Avf
Abdullah b. Mes'ûd
Zeyd b. Sâbit
Muâz b. Cebel
Ubeyy b. Kâ'b
Ebû-Mûsâ el-Eş'arî
Ebu'd-Derdâ Uveymir b. Âmir
Ubâde b. es-Sâmit
Ammâr b. Yâsir
Huzeyfe b. el-Yemân
Ebû-Zerr el-Ğıfârî
Selmân el-Fârisî
Ebû-Ubeyde b. el-Cerrâh
Ebû-Sa'îd el-Hudrî
Ummu-Seleme
Âişe bt. Ebû-Bekir
Abdullah b. Abbâs
8- Fıkıh Bakımından Devrin Özellikleri
9- Tedvîn
B- EMEVİLER DEVRİ
1- Nesil
2- Hadîs Rivâyeti
3- Nazarî Fıkıh
4- Hicaz ve Irak Medreseleri
5- Tâbiûn Fakihleri
6- Tedvîn
Üçüncü Bölüm
ABBÂSÎLER DEVRİ
(Fıkhın Olgunluk Çağı)
A- DEVRE UMÛMÎ BAKIŞ
B- ABBÂSÎLER DEVRİNDE FIKIH
1- Din Bilgileri ve Abbâsîler
2- Fıkhın Genişlemesi ve Gelişmesi
3- Fukahânın İhtilâfı
4- İctihad Hürriyeti ve Mezheblerin Doğuşu
5- Rey ve Hadîs Mektepleri
C- TEDVİN FAALİYETİ
E- FUKAHÂ
Üçüncü Bölüme Ek
FIKIH MEZHEBLERİ
Birinci Alt Bölüm
(Dört Mezheb)
I- DÖRT İMÂMIN MEDRESE ve ÜSTADLARI
A- MEDRESELERİ
B- ÜSTADLARI
C- HAYAT HİKÂYELERİ
1- Ebû-Hanîfe
2- Mâlik b. Enes
3- İmam Şâfiî
4-Ahmed b. Hanbel
II- DÖRT İMAMIN İCTİHAD USÛLLERİ
A- EBÛ HANİFE'NİN USÛLÜ
1- Ebû-Hanife ve Hadîs
2- Kıyas ve İstihsân
3- İctihadından örnekler
4- Hanefî Mezhebi ve Hiyel
B- İMAM MÂLİK'İN USÛLÜ
1- Kitab
2- Sünnet
3- Kıyas
4- Sahâbî Kavli
İmam Mâlik'in ictihadından örnekler
C- İMAM ŞÂFİÎ'NİN İCTİHAD USÛLÜ
D- AHMED B. HANBEL'İN İCTİHAD USÛLÜ
III- MÜCTEHİD İMAMLAR ve MASLAHAT PRENSİBİ
A- EBÛ- HANİFE
B- İMAM MÂLİK
C- İMAM ŞÂFİ'Î
D- İMAM AHMED B. HANBEL
IV- İCTİHAD ve TAKLİD KARŞISINDA DÖRT İMAM
V- TALEBE VE ESERLERİ
A- EBÛ- HANÎFE
1- Talebesi
2- Kitaplar
B- ŞAFİ'Î
1- Talebesi
2- Kitaplar
C- MÂLİK
1- Talebesi
2- Kitaplar
D- AHMED B. HANBEL
1- Talebesi
2- Kitaplar
İkinci Alt Bölüm
(Yaşamayan Mezhepler)
I- el-HASENU'L-BASRÎ MEZHEBİ
II- EVZÂÎ MEZHEBİ
III- SEVRÎ MEZHEBİ
IV- el-LEYS b. SA'D MEZHEBİ
V- TABERÎ MEZHEBİ
VI- ZÂHİRİYYE MEZHEBİ
VII- SÜFYAN b. UYEYNE MEZHEBİ
VIII- İbn. RÂHÛYE MEZHEBİ
IX- EBÛ-SEVR MEZHEBİ
X- el-ABBÂDÂNÎ MEZHEBİ
XI- İbn Ebî-LEYLÂ MEZHEBİ
XII- el-EYLÎ MEZHEBİ
XIII- İBN YESAR MEZHEBİ
XIV- YAHYA b. ÂDEM MEZHEBİ
XV- ŞURAYH MEZHEBİ
XVI- NEBÎL MEZHEBİ
XVII- İbn KÂMİL MEZHEBİ
Üçüncü Alt Bölüm
(Sünnî Olmayan Fıkıh Mezhepleri)
I- HAVÂRÎC
II- ZEYDİYYE
III- İMÂMİYYE
Dördüncü Alt Bölüm
(Mezheplerin Yayılması)
I- YAYILMANIN ÂMİLLERİ
II- MEZHEBLERİN YAYILMASI
III- GÜNÜMÜZDE FIKIH MEZHEBLERİNİN BÖLGELERİ
Dördüncü Bölüm
SELÇUKLULAR DEVRİNDE FIKIH
(Fıkhın Duraklama Çağı)
A- SİYÂSÎ DURUM
B- FIKIH TARİHİ BAKIMINDAN DEVRİN HUSUSİYETLERİ
1- Taklid Rûhu
2- Münazara ve Münakaşalar
3- Mezheb Taassubu
4- İctihad Kapısının Kapanması
C- TEDVİN HAREKETİ
1- Usûl ve Kitapları
2- Tercih Gayesine Yönelmiş Kitaplar
3- Mezheb Müdâfaasını Hedef Alan Çalışmalar
D- ADLİYE TEŞKİLÂTI VE KANUN
E- BAŞLICA FIKIH BİLGİNLERİ
Hanefîler
Mâlikîlerden
Şâfiîlerden
Diğer mezheblerden
Beşinci Bölüm
MOĞOL İSTİLÂSINDAN MECELLE'YE KADAR
(Fıkhın Gerileme Çağı)
A- SİYÂSÎ DURUM
B- BU DEVİRDE İCTİHAD ve FIKIH
C- ADLÎ TEŞKİLÂT ve KAZA
1- Anadolu Beyliklerinde
2- İlhanlılarda
3- Karakoyunlu ve Akkoyunlularda
4- Memlûklerde
5- Osmanlılarda
D- HÜKÜM KAYNAKLARI
1- Kanunnâmeler
2- Fıkıh ve Fetvâ Kitapları
E- BAŞLICA FIKIH BİLGİNLERİ ve ESERLERİ
1- İbn el-Hâcîb
2- İbn Abdisselâm
3- Ebû-Şâme
4- el-Karâfî
5- İbn Dakîkı'l-Iyd
6- Ebu'l-Berekât en-Nesefî
7- İbn er-Rif'a
8- et-Tûfî
9- İbn Ruşeyd
10- İbn ez-Zemelkânî
11- İbn Teymiyye
12- İbn Seyyidi'n-nâs
13- İbn Kudâme
14- Ebû-Hayyân
15- Sadru'ş-Şerîa
16- el-Udfuvî
17- ez-Zehebi
18- İbn Kayyim
19- Dâvûd-i Kaysarî
20- es-Sübkî
21- el-İtqânî
22- İbn es-Sübkî
23- el-İsnevî
24- Cemâleddin Aksarâyî
25- el-Bâbertî
26- et-Teftâzânî
27- Alâuddîn el-Esved
28- İbn Arafe
29- el-Bulqînî
30- Zeynüddîn el-Irâkî
31- İbn Berhân
32- Seyyid Şerif
33- İbn eş-Şihneti'l-Kebîr
34- el-Fîrûzâbâdî
35- Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddîn
36- Molla Fenârî
37- İbn Nâcî
38- İbn el-Vezîr
39- et-Tarablüsî
40- İbn Merzuk
41- el-Bürzülî
42- İbn Hacer el-Askalânî
43- Aynî
44- İbn el-Hümâm
45- Hızır Beg
46- Celâleddin el-Mahallî
47- İbn Kutlubuğâ
48- Molla Hüsrev
49- Sinan Paşa
50- Hocazâde
51- Molla Gûrânî
52- Şeyh İbn el-Vefâ
53- Molla Lutfî
54- Süyûtî
55- Zenbilli Ali Cemâlî Efendi
56- İbn-i Kemâl
57- Sa'dî Çelebi
58- Şeyhzâde
59- İbrâhîm el-Halebî
60- İbn Nüceym
61- Ebu's-Suûd
62- Hâmid Mahmûd Efendi
63- Hoca Sa'düddîn Efendi
64- Aliyyu'l-Kaarî
65- İbn er-Râşîd
66- Hayruddîn er-Ramlî
67- Bolevî Mustafa Efendi
68- İbrâhîm el-Kürdî
69- Çatalcalı Alî Efendi
70- el-Makbilî
71- Şâh Veliyyullah
72- el-Emîru's-San'ânî
73- Seyyid Abdulkadir el-Kevkebânî
74- el-Mağribî es-San'ânî
75- eş-Şevkânî
76- İbn Âbidîn
Altıncı Bölüm
MECELLE'DEN ZAMANIMIZA KADAR
(Uyanış Çağı)
A- İSLÂM DÜNYASI
B- İCTİHAD ve FIKIH
C- ADLİYE TEŞKİLÂTI ve KANUNLAŞTIRMA
1- Mahkemeler
2- Kanunlaştırma ve Kanunlar
a) Türkiye'de
b) Diğer İslâm Ülkelerinde Kanunlaştırma
Mısır
Suriye
Irak
Ürdün
Lübnan
Fas ve Tunus
Hindistan ve Pâkistan
Endonezya
c) Kanunlaştırma Hareketinin Sebepleri
d) Kanunların Umûmî Vasıfları
D- MECELLE
1- Mecelle Vaz'ının Âmilleri
2- Medenî Kanun Çevresinde Yapılan Mücadele ve Münakaşalar
3- Mecelle Cemiyeti
4- Mecelle'nin Muhtevâ, Sistem ve Metodu
5- İstinad Ettiği Kaynak ve İctihadlar
6- Mecelle'nin Tenkidi
7- Mecelle'nin Ta'dîli Çalışmaları
8- Mecelle'nin İlgâsı ve T. Medenî Kanununa Geçiş
9- Mecelle Üzerine Çalışmalar
E- SON DEVİR FUKAHÂSI
1- el-Leknevî
2- el-Mercânî
3- Kadri Paşa
4- Sıddık Hasen Han
5- Ömer Hilmî Efendi
6- Cevdet Paşa
7-8- el-Azîmâbâdî
9- Abduh
10- el-Kaasimî
11- el-Hudarî
12- Ali Haydar Efendi
13- Reşîd Rizâ
14- Elmalılı Hamdi Efendi
A- TÜRKİYE'DE
B- DİĞER ÜLKELERDE
F- TEORİ VE PRATİKTE İSLÂM HUKUKUNUN BUGÜNÜ VE GELECEĞİ
1- Prof. Fuad Köprülü'nün Değerlendirmesi
2- René David
3- Prof. Dr. Hasen Hâmid Hassân
KAYNAKLAR
KARMA İNDEKS
