Ana Sayfa | Hakkında | Makaleler | Kitaplar | Soru Konuları | Soru Listesi | Konuşmalar | Şiirler | Besteler | İndeks | Rastgele Oku | Yeniler | Geri Git | İleri Git
Bu Kitapta: Önceki Başlık | Sonraki Başlık | İçindekiler ||
|
D- Fiyatlarla oynamak:
İslâmda mukavele ve piyasa hürriyeti esas olmakla beraber hürriyetin mutlak olmadığına, toplumun menfaati ile sınırlı bulunduğuna işaret etmiştik. Fiyatların sun'î olarak artmasına sebep olanlar hakkında Peygamberimiz (s.a.v .) şöyle buyurmuştur: "Pahalılığı arttırmak için müslümanların fiyatlarına müdâhale eden kimseyi, kıyamet gününde büyük bir ateşe oturtmayı Allah üzerine almıştır."93
Üretimin az, tüketimin fazla olması gibi tabiî âmiller dışında fiyatların artması bazı müdâhalelerle olmaktadır; bunlardan birkaçını örnek olarak zikredelim:
1) İhtikâr:
İhtikâr bir malı, fiyatı artınca satmak üzere piyasadan çekmek, stok etmek veya piyasaya sürmemektir.
Müctehidler haram olan ihtikârın hangi şartlarda gerçekleşeceği üzerinde ihtilaf etmişlerdir.
Ebû-Hanife'ye göre kişinin kendi ürettiği veya başka bir şehirden getirdiği şeyi bekletmesi ihtikâr değildir.
Ebû-Yûsüf, başka yerden getirileni istisna etmemiş, İmam Muhammed "oradan mal almak mutâd ise ihtikâr olur" demiştir.
İlk müctehidler ihtikâr bahsinde daha cok insan ve hayvan gıdası üzerinde durmuş, bunların ihtikârının tahrimen mekrûh veya haram olduğunu ifâde etmişlerdir.94 Bunun sebebi ihtikârı meneden hadislerin bir kısmında "taâm: yiyecek" kelimesinin geçmesidir. Ancak yukarıdaki hadis ile aşağıda gelecek hadisler, bu yasağın yalnızca yiyeceğe değil, müslümanların bütün ihtiyaçlarına şâmil olduğunu göstermektedir.
"Pazara mal getiren merzuk (rızık verilmiş), ihtikâr yapan mel'ûndur (lânetlenmiştir)."95
2) Kabz-ı mallık ve komisyonculuk:
Rasûl-i Ekrem (s.a.v.) sehirdeki satıcının, köylü malını, pazara gelmeden teslim alarak azar azar pahalı satmasını yasaklamıştır.96
Bu mânâdaki birçok hadisin müşterek hedefi şudur: "Üretici malı doğrudan doğruya pazara arzedecek, araya başkaları girerek fiyatın sun'i bir şekilde artmasına sebep olmayacaktır. Maksat bu olduğuna göre fiyat artışına sebep olmayan hizmetler, yardımlar, aracılıklar, pazarlama ve dağıtım işleri mennû' değildir. Üreticinin malını tüketiciye arzeden, satıcıya müşteri bulan ve bunun için de muayyen bir ücret veya yüzde alan hizmetler meşrû'dur.
Buhârî'nin zikrettiğine göre İbn Abbâs, İbn Sîrin, Atâ, İbrâhim en-Nehâî ve Hasen el-Basrî gibi selef müctehidleri simsar ücretinin zararsız (caiz) olduğunu, "şunu sat, şu kadardan fazlası senin veya kârı ortak" demekte bir mahzûr bulunmadığını ifâde etmişlerdir.97
Ana Sayfa | Hakkında | Makaleler | Kitaplar | Soru Konuları | Soru Listesi | Konuşmalar | Şiirler | Besteler | İndeks | Rastgele Oku | Yeniler | Geri Git | İleri Git
|
|
