D- MECELLE:
Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye(32) ismiyle Osmanlı Ülkesinde 57 sene tatbik edilen, bütün İslâm ülkelerinin taknîn hareketi üzerinde derin tesirler icrâ eden ilk İslâm medenî kanununu ehemmiyetine binâen ayrı bir bahiste tetkîk edeceğimizi zikretmiştik. Aşağıdaki satırlarda Mecelle'yi doğuran sebeplerden başlayarak ilğâsına kadar geçen hâdisatı ve Mecelle'nin sistematiği, muhtevası, değeri gibi hususları azretmeğe çalışacağız(33):

1- Mecelle Vaz'ının Âmilleri:
a) Dış âmiller:
aa) İngiltere, Avusturya, Fransa, Rusya gibi siyâsî ve iktisâdî münasebetlerimiz bulunan devletlerin, azınlıkları da bahâne ederek devleti yeni mahkemeler kurmak ve kanunlar yapmak için zorlamaları.
bb) Bilhassa Fransız büyük elçisinin gayreti ve bazı devlet adamlarının da desteği ile Fransız Medenî Kanunu'nun (code civile) terceme edilerek kabulü fikrinin kuvvet kazanması.

b) İç âmiller:
Mecelle'nin mazbatası iç âmiller mevzûuna yer yer temas etmiştir; buna göre:
aa) Temyîz, Ticaret, Nizamiye mahkemeleri Avrupa'dan iktibas edilen kanunları tatbik etmekle beraber zaman zaman şer'î ahkâma baş vurmak mecburiyetinde kalıyorlardı.
bb) Fıkıh kitapları şer'î ahkâmı muhtevî olmakla beraber bilhassa hanefî mezhebine ait olanlar "munakkah" değil idi. Hanefî imamlar arasında ihtilâflı mesâil, fetvâya esas olacak ve olmayacak çözümler yanyana ve karışık olarak tedvîn edilmiş idi.
cc) "...bunca asırlardan berû sâdât-ı hanefiyye tarafından verilmiş olan fetâvânın cemi ve ihâtası ne kadar düşvâr olduğu..." için fetvâ kitapları da maksada kâfi değildi.
dd) Bu kitaplardan gerekli ahkâmı bulup çıkaracak, anlayıp tatbik edecek hâkimleri diğer mahkemelere vermek bir yana şer'î mahkemeler için bile bulmak mümkün olmuyordu.
ee) Asrın değişmesiyle örf ve âdete dayalı bulunan fıkhî hükümlerin de değişmeleri tabiî olduğundan bu nevi hükümlerin beyanına ihtiyaç duyuluyordu.
ff) İşte bütün bu âmiller dolayısıyla "İhtilâfâttan ârî ve yalnız akvâl-i muhtâreyi (tercîh edilmiş görüşleri) hâvî olmak üzere muâmelât-ı fıkha dâir sehlu'l-me'hâz (kolay anlaşılan) bir kitap yapılsa herkes kolaylıkla mütalâa ederek muâmelâtını ona tatbik eder... ve hem mehâkim-i şer'iyyede mûteber ve mer'î ve hem de mecâlis-i nizâmiyyede hukuk dâvâları için kanun vaz'ından müstağnî olur mütalâasına mebnî..." Mecelle hazırlanmış ve yürürlüğe konmuştur.

---

Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.

---

  Bu Kitapta: Önceki Başlık | Sonraki Başlık | İçindekiler |

---

Ana Sayfa | Hakkında | Makaleler | Kitaplar | Soru Konuları | Soru Listesi | Konuşmalar | Şiirler | Besteler | İndeks | Rastgele Oku | Yeniler | Geri Git | İleri Git

   

BULUNDUĞUNUZ SAYFAYI AŞAĞIDAKİ ARAÇLARLA KULLANABİLİRSİNİZ: