Ana Sayfa | Hakkında | Makaleler | Kitaplar | Soru Konuları | Soru Listesi | Konuşmalar | Şiirler | Besteler | İndeks | Rastgele Oku | Yeniler | Geri Git | İleri Git
Bu Kitapta: Önceki Başlık | Sonraki Başlık | İçindekiler ||
|
2- Fıkıh ve Fetvâ Kitapları:
Kadıların hüküm için kanun yerine başvurdukları kaynaklar arasında fıkıh ve fetvâ kitaplarının önemli yerleri vardır. Her bölgede kadıların müracaat edeceği kitapların mezhebi muayyendir. Hattâ bazan kitaplar da tâyin ve tahdit edilmiştir. Müftü ve kadılar için rehber mâhiyetinde yazılan eserlerde (Uqûdü-resmi'l-müftî, Edebu'l-qâdî...) bu nevî tayin ve tahditler üzerinde titizlikle durulmuştur. Umumiyetle hanefî mezhebinin tatbik edildiği Osmanlı ülkesinde kadılar öncelikle "zâhiru'r-rivâye" kitaplarına bakarlar, daha önce tercih edilmiş, kabul edilmiş (müftâ bih, muhtâr), görüşlerin en doğrusu denmiş (esahh-ı akvâl) görüşleri alırlar, böyle olmayan görüş ve ictihadları tercih edemezler.(13) Ancak ülü'l-emr herhangi bir meselede başka bir mezhebin re'yinin alınmasına izin verirse onunla hükmederler.
Fıkıh kitaplarında, kendi sistematiği içinde hukuki meseleler tetkik edilmiştir. Şer'î, hukukî bir mesele ortaya çıkınca bunun hükmünü -muayyen şartlar içinde- mezkür kitaplardan çıkarmakta bazen güçlük vardır. Bu sebeple daha önceden verilmiş cevaplar (fetvâlar) verenler veya başkaları tarafından toplanarak fetva kitapları (kütübü'l-Fetâvâ) meydana getirilmiştir.
Daha önceki devirlerde de tertip edilmiş fetvâ mecmûaları mevcuttur. Osmanlılar devrinde tertip ve tedvin edilmiş olanlarından (89) adedini Bursa'lı Tâhir Bey tesbit etmiştir.(14) Bunlara Zembilli Ali Efendi, İbn Kemâl ve Ebu's-Suûd fetvâlarını da katarsak sayı (92) olur. Mezkûr mecmûalardan (26) adedi Şeyhülislâmlara, birisi de Şeyhzâde Korkut b. Bâyezîd'e (v. 918/1512) aittir. Sultan Muhammed Evrengzîb Bahâdır Âlemgir (v. 1118/1706) zamanında Hindistan'da bir heyet tarafından, hanefî mezhebine göre tertip edilen Fetvâ mecmûası (Âlemgîrriyye, Hindiyye) de çok kullanılmış, meşhûr bir mecmûadır ve altı cilt olarak matbûdur.
E- BAŞLICA FIKIH BİLGİNLERİ VE ESERLERİ:
Sayıları binleri bulan bu devir fıkıhçılarının da ancak önemli ve eser sahibi olanlarını tanıtmağa çalışacak, bu arada hangi derecede olursa olsun ictihad ehliyetine sahip olanlara bilhassa işaret edeceğiz:
1- İbn el-Hâcib:
Cemâlüddin Osman b. Ömer (v. 646/1249), Mısırlı, mâlikî fukahâsından, kürd asıllı, dil ve fıkıh bilginidir.
Eserleri: el-Kâfiye, eş-Şâfiye, Muhtarası'l-fıqh (altmış kitabın hulâsası), Münteha's-sûl ve bunun muhtasarı, Câmi'u'l-ümmehât...
2- İbn Abdisselâm:
Abdulaziz b. Abdisselâm (v. 660/1262); sultânu'l-ulemâ diye anılır, bütün İslâmî ilimler ve hasseten fıkıh, usûl ve arapçada mütebahhir olup mutlak müctehiddir. İbnu'l-Hâcib, onun Gazzâlî'den daha büyük bir fakih olduğunu söylemiştir. Aynı zamanda tasavvufa sülûk etmiş, takvâsı ile meşhur olmuştur. Şam'da doğmuş, Mısır'da vefat etmiştir.
Eserleri: el-Fetâvâ, Muhtesaru'n-nihâye, el-Kavâ'ıd, Şeceretü'l-me'ârif...(15)
3- Ebû-Şâme:
Ebu'l-Qâsim Abdurrahman b. İsmâil (v. 665/1267); Suriyeli, tarih, fıkıh ve hadîs bilgini, el-Eşrefiyye Dâru'l-hadîs'inde hocalık etmiş, "Muhtesaru'l-müemmel..." isimli eserinde bid'atlere ve mezheb taassubuna cephe almıştır.
Eserleri: Kitâbu'r-ravdateyn (Eyyûbîler tarihi), Muhtesaru-Târihi-İbn Asâkir, el-Bâ'is (bid'atlere karşı), Muhtesaru'l-müemmel...(16)
4- el-Karâfî:
Ebu'l-Abbâs Ahmed b. İdrîs (v. 684/1285); İbn Abdisselâm'ın talebelerinden olup Mısırlıdır, mâlikî mezhebinde yetişmiş ve ictihad mertebesine ulaşmıştır.
Eserleri: Envâru'l-büruk fî envâ'i'l-fürûq, el-İhkâm fî temyizi'l-fetâvâ ani'l-ahkâm (fetvâ, kazâ, hilâfet vb. mevzûlarında önemli bir eserdir) ez-Zehîra (mâlikî fıkhı), Şerhu-Tenqîhi'l-füsûl, Şerhu'l-Mahsûl li'r-Râzî, (bu ikisi fıkıh usûlü)...(17)
Ana Sayfa | Hakkında | Makaleler | Kitaplar | Soru Konuları | Soru Listesi | Konuşmalar | Şiirler | Besteler | İndeks | Rastgele Oku | Yeniler | Geri Git | İleri Git
|
|
